Beograd – 21. septembar, 2016.godine, Ministarstvo pravde Republike Srbije je, uz podršku Projekta za reformu pravosuđa i odgovornu vlast Američke agencije za međunarodni razvoj (USAID), organizovalo konferenciju „Uzbunjivači u borbi protiv korupcije“. Na konferenciji su predstavljeni rezultati ostvareni od početka stupanja zakona na snagu, efikasnost kanala za uzbunjivanje i sudska zaštita uzbunjivača.

Novi Zakon o zaštiti uzbunjivača Republike Srbije stupio je na snagu u junu 2015. godine. Zakon je obuhvatio najbolju međunarodnu praksu zaštite uzbunjivača od odmazde. U njemu se predviđaju kanali uzbunjivanja, i uvodi obrnuti teret dokazivanja tako da uzbunjivači imaju šansu da ostvare pravdu kad se nasuprot njih nađu poslodavci i organi javne vlasti.

Tokom prve godine primene, u nekoliko desetina postupaka uzbunjivači su ostvarili sudsku zaštitu. Ovakva osetljivost sudova u Srbiji, kada je reč o predmetima uzbunjivanja, koja se retko viđa i u svetu, rezultat je zajedničkih napora Ministarstva pravde, Pravosudne akademije, USAID-a i Ministarstva pravde SAD koji su uloženi u obuku gotovo 1.200 sudija širom Srbije koja im je omogućila da odlučuju u predmetima zaštite uzbunjivača.

Prvi statistički podaci na godišnjem nivou pokazuju da su sva ministarstva definisala i uvela unutrašnje kanale uzbunjivanja. Ovo je u bliskoj vezi sa intenzivnim inspekcijskim nadzorom Inspekcije za rad i Upravne inspekcije koja su podstakle intenzivnu primenu zakona u državnim organima.

Web portal www.pistaljka.rs  i njihova služba za pomoć koja je uspostavljena uz podršku USAID-a, resurs su za potencijalne uzbunjivače kojima je potreban savet kako da izvrše uzbunjivanje i budu zaštićeni od odmazde. Zahvaljujući njihovom timu advokata koji zastupa uzbunjivače na sudu izrečena je i prva prvostepena presuda u korist uzbunjivača od kada je zakon stupio na snagu. „Čak i tokom faze pripreme zakona verovali smo da samo sudije i sudske naredbe mogu uspešno da zaštite uzbunjivače. Iako se još uvek nailazi na probleme u primeni zakona, mnoge sudije stale su na stranu uzbunjivača”, napomenula je Jelena Stojanovic, jedan od advokata Pistaljke.

“Teško je poći putem uzbunjivača. Oni bi trebalo da budu svesni svih poteškoća i odgovornosti koje prate uzbunjivanje i važnost borbe  koju započinju – borbe protiv korupcije”, rekao je Radomir Ilić, državni sekretar u Ministarstvu pravde. “Jedino će savez između uzbunjivača. civilnog društva i medija omogućiti da iskazi uzbunjivača donesu promene.”